Archiwum Lokomotywy

Nie ma takiej góry, która by zawładnęła naszą wyobraźnią jak Everest. Jak o nim opowiedzieć, by nie była to wyłącznie lista wejść letnich i zimowych (choć przecież w naszej części świata Himalaje z tym właśnie się kojarzą)? Sangma Francis stworzyła przystępne kompendium wiedzy o najwyższym szczycie Ziemi, w którym wydaje się, że zawarła wszystko. Budowę geologiczną, ciekawostki

geograficzne, faunę i florę, legendy i mity, wierzenia i kulturę, pokazując tym samym, że to miejsce nie tylko eksploracji, ale także przemian, wyobraźni i odkryć. Fascynująca przygoda, a do tego fantastycznie namalowana przez Lisk Feng, ilustratorkę chińskiego pochodzenia.

Powieść graficzna przesycona dualizmem w niemal każdym wymiarze. Tytułowe fale mają swoje przełożenie zarówno na zagmatwane losy protoplastów surfingu, remisje i nawroty choroby nowotworowej Kristen, jak i na miłosne perypetie pary bohaterów. Aj Dungo ma też niewątpliwie swój zamysł w miotaniu czytelnikiem między różnymi osiami czasu. Dziesięć lat, poszatkowane i poprzestawiane, wzmaga emocjonalną huśtawkę. Grzbiet i dolina, przypływ i odpływ. Brązowe i malachitowe rozdziały przeplatają się, zaznaczając granicę między historią i

współczesnością.

Coś jest w tej powieści, co nie pozwala mi o niej zapomnieć. Zaczyna się cytatem z „Imperium kontratakuje”, co już wiąże mnie z tą historią. Luke Skywalker pyta Yodę: „Co tam jest?” Na co Yoda odpowiada: „To, co ze sobą weźmiesz”. I dwunastoletni Ben, chłopiec z domu dziecka, który na swojej drodze spotyka gorszych i lepszych, zarówno dorosłych, jak i swoich rówieśników, tego właśnie się uczy. To historia o zaufaniu, akceptacji, dawaniu przestrzeni sobie i innym, nieprzegapianiu znaków, uczeniu się bycia z innymi i oczywiście o przyjaźni. Benowi towarzyszy pies Flip, od którego wszystko się zaczęło, i Tęczowa Dziewczyna, która - choć ściga się ze śmiercią - pokazuje chłopcu, jak żyć. Wielość

wątków (jakby autor chciał zadbać o wszystko i wszystkich) może zawrócić w głowie, ale gęsta fabuła cieszy pogłębioną refleksją i wartką akcją.

Książka bez taryfy ulgowej. Namacalny dowód na to, że literatura potrafi wywoływać skrajne emocje niemalże ze strony na stronę. W niebywale subtelny sposób przeplata szereg trudnych tematów, które zestawione razem tworzą, nieco może kuriozalną, mozaikę ludzkich zmagań z nieuchronnością. Frida Nilsson jest szczera do bólu, gdy opisuje żałobę dziecka, jak też inne, bardziej codzienne problemy, na które nie mamy wpływu. Nie moralizuje i nie szuka

rozwiązań. Udowadnia, że każdy może je znaleźć na własną rękę.

To już szóste spotkanie z niebieskowłosą dziewczynką, na podstawie przygód której powstały książki i serial animowany dla platformy Netflix. Musiałam to napisać by podkreślić, że literatura dziecięca w ostatnich latach zyskała nową bohaterkę na miarę najlepszych dziewczęcych postaci wszech czasów. Hilda jest

wyrazista, ale urocza i bardzo dziecięca – a to jest nie do przecenienia w świecie dzisiejszej literatury, w którym małoletnie postacie zaczęły mówić i działać, jak dorośli. Oddzielny medal przyznaję autorowi za komiksowe uniwersum pełne dziwnych, niezwykłych stworów i krajobrazów. Kolejna część, to kolejna

wspaniała przygoda. Całość tworzy jedną z najlepszych, współczesnych serii komiksowych dla dzieci.

Hodowla Katarzyny Ryrych porusza sprawy ważne i aktualne, to mocny głos w dyskusji o współczesnej szkole i polskim społeczeństwie. Książka, przeznaczona dla starszej młodzieży, stawia wiele ważnych pytań, na które czytelnik musi samodzielnie odpowiedzieć. To pytania o władzę i odpowiedzialność, o wolność i

indoktrynację — o to, w jaki sposób wychowanie wpływa na dorastającego człowieka. Ta lektura wytrąca z równowagi i samozadowolenia, skłania do dyskusji, do zastanawiania się nad współczesnymi wartościami i celami. Trzeba czytać takie książki, bo jednym z zadań literatury jest komentowanie współczesnego świata i stawianie czytelnikom przed oczami jego obrazu, czasami

niepięknego, skłanianie do rozmowy i namysłu.

Trudno uwierzyć, że Huczy jak w ulu, czyli historie o mieszkańcach kamienicy przy ulicy Makowej, snute przez ośmioletnią Ulę Hernik, to książkowy debiut Autorki. Z talentem pokazuje ona powstający kosmos dziecka, budowany z nawyków, marzeń, rytuałów, ale też refleksji o ukochanych i irytujących najbliższych, przyjaciołach, sąsiadach, ku którym trzeba się czasem mocno wychylić, tak

bardzo są inni. Ten kosmos z czasem rozszerza się obejmując sprawy trudne - bezdomność, demencję, rozpad rodziny, a niekiedy po prostu nerwice czy boleśnie zbuntowane dojrzewanie. Jeśli dziecięca literatura ma wspomagać budowanie sposobów na rozumienie świata, to pomaga w tym czułość, rozumiana tak, jak pięknie tłumaczy Olga Tokarczuk. Naturalność i uroda języka,

spójność wizji świata i duża porcja czułości (a może zwyczajnie - nieuprzedzonej ostrożnością i wyrachowaniem dziecięcej gotowości przyjmowania świata?) każą tę książkę sowicie pochwalić i z nadzieją wypatrywać kolejnej.

Podczas gdy Artur Domosławski skutecznie rozprawia się z mitem odkrycia Ameryki, Gosia Herba serwuje czytelnikom prawdziwie klimatyczną podróż w przeszłość. Monochromatyczne ilustracje przypomniały mi klasyczne drzeworyty Zbigniewa Rychlickiego z wydanych w latach 60. Klechd domowych. Ten styl to z pewnością nie przypadek. Artystka chętnie sięga po pokrewną technikę linorytu i dobrze odnajduje się w jej prostej wymowie. Detale w postaci sieci linii i deseni doskonale imitują ślady dłutka. Precyzyjny, choć oszczędny, styl ilustracji Kolumba sprawia, że książka sprzyja świeżej, artystycznej ekspresji, pozostając

jednocześnie ciągle vintage.

Z Krasnoludem Napem i jego psem Azą spotykamy się już po raz trzeci, a z okładki ponownie wita nas tytuł żartobliwie nawiązujący do serii bondowskiej. Krzysztof Trystuła wyśmienicie narysował tę historię. Plansze ogląda się z przyjemnością — są kolorowe, szczegółowe i „asteriksowskie”, przyciągają oko. A ponieważ fabuła dzieje się i na morzu, i na pustyni, i w lesie, i w miastach, okazji do graficznych harców nie brakuje. Opowieść fantasy nakreślona przez scenarzystę, Macieja Jasińskiego, nie stroni od zabaw słownych przywołujących na myśl komiksy Tadeusza Baranowskiego, ale czyni też liczne popkulturowe aluzje. Ciekawie rozwija się ta seria i z pewnością warto ją śledzić.

Wznowienie książki, którą w latach sześćdziesiątych zilustrowała Hanna Czajkowska. Teraz ten las wyczarowała Elżbieta Wasiuczyńska. Zrobiła to zupełnie inaczej niż poprzedniczka, paradoksalnie – bardziej tradycyjnie, sięgając do impresjonizmu czy twórczości Wyczółkowskiego. Odwiedzamy go późnym latem,

kiedy prześwietlony jest mocnym jeszcze słońcem, ale operuje ono już niżej i daje dłuższe cienie. Zamysł tej książki jest taki, że na ilustracjach widzimy pusty las, a zwierzęta, o których opowiada autorka znajdziemy na dodatkowych kartach – do wycięcia i wklejenia w odpowiednie miejsca. „Wyciąć” oznacza tu naprawdę

„wyciąć nożyczkami”, a nie „wypchnąć z karty nadcięte elementy” jak w większości tego rodzaju publikacji teraz. Dzięki temu Leśne wędrówki przyczyniają się także do rozwoju manualnych zdolności czytelników.